ΑΡΤΕΜΙΣ ΑΓΡΟΤΕΡΑ: ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΜΝΗΜΕΙΟ ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑΣ

Περιοδικό "Ως3" - 1/5/2008

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΛΕΝΗ ΟΡΝΕΡΑΚΗ

«Πρόκειται περί ενός των επιφανέστερων μνημείων των αρχαίων Αθηνών ακόμα και αν αποδεικνύεται τελικώς ότι δεν υπάρχουν λείψανα δια την σπουδαιότητα του ναού ο οποίος υπήρχε εις την θέσην…»

«Ο ναός συνδέθηκε άμεσα με την νίκη των Αθηναίων στην Μάχη του Μαραθώνα, τον Μαραθώνιο και την άνθιση της πόλης των Αθηνών»


Πως αισθάνεται ένας πολίτης όταν ο ίδιος πρέπει να πολεμήσει τους κρατικούς φορείς και μηχανισμούς για να διασώσει την πολιτιστική κληρονομιά του και τα ιστορικά μνημεία της χώρας του; Πόσο αγανακτισμένος και αδικημένος μπορεί να νιώθει όταν το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού μεθοδευει την απαλλοτρίωση ιστορικών ναών για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των λίγων, οικονομικά ισχυρών και να εξασφαλίσει την εύνοια τους;

Η ιστορία του Ναού της Άρτεμιδος Αγροτέρας είναι μόνο ένα παράδειγμα της κυβερνητικής πολιτικής που πραγματικά θυμίζει τα χρόνια της Χούντας αφού ούτε καν τα σύμβολα της δημοκρατίας δεν συγκινούν τους υπεύθυνους και ένα - ένα θυσιάζονται στο βωμό του κέρδους και των πολιτικών συμφερόντων.
Εδώ και πολλά χρόνια κάτοικοι του Μετς με δική τους πρωτοβουλία προσπαθούν να σώσουν ένα πολύ σημαντικό μνημείο, το ιερό της Αγροτέρας Αρτέμιδος στο Μετς, το οποίο επανειλημμένως έχει κηρυχθεί από τις ίδιες τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού ως μη απαλλοτριωτέο και μέγιστης αρχαιολογικής σημασίας.
Παρόλα αυτά, στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο πραγματοποιούνται αγοραπωλησίες και το ΥΠΕΧΩΔΕ προχωρεί σε διαδικασία έκδοσης άδειας για την κατεδάφιση ακινήτων στην κτηματομεσιτική εταιρία ΑΡΣΥΝΟΗ που αγόρασε έκταση στη συγκεκριμένη περιοχή, ενώ υπάρχει υπουργική απόφαση που ορίζει ότι οποιαδήποτε κατεδάφιση θα πραγματοποιηθεί μόνο από το Υπουργείο Πολιτισμού (!).



ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ
Τα θεμέλια του ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος βρίσκονται στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Αρδηττού, Θωμοπούλου, Κεφάλου και Κούτουλα στην περιοχή Αρδηττός, Μετς. Βρίσκεται λίγα μέτρα από το Παναθηναϊκό στάδιο, την Βασιλική του Ιλισού, τον λόφο του Αρδηττού και της Άγρας και σε άμεση γειτνίαση με το Ολυμπίο και την Ακρόπολη στην αρχαιολογική καρδιά της Αθήνας. Ιωνικός ναός του 5ου αιώνος κτίστηκε το 448 π.Χ. πιθανότατα από τον Καλλικράτη αρχιτέκτονα του Ναού της Απτέρου Νίκης στην Ακρόπολη με τον οποίο παρουσιάζει πολλές ομοιότητες. Αναφορές στο μνημείο κάνουν ο Πλάτων και ο Παυσανίας ενώ κατά τον Πλούταρχο στην περιοχή αυτή τελούνταν τα Μικρά Ελευσίνια Μυστήρια.
Ο ναός συνδέθηκε άμεσα με την νίκη των Αθηναίων στην Μάχη του Μαραθώνα, τον Μαραθώνιο και την άνθιση της πόλης των Αθηνών.
Κάθε χρόνο την έκτη ημέρα του Βοιδρομίου, ημέρα της επετείου της Μάχης του Μαραθώνα, τελούνταν μεγάλες θυσίες (500 ερίφια) και γιορτές ως εκπλήρωση του τάματος που είχαν κάνει οι Αθηναίοι στην θεά Αρτέμιδα για την νίκη τους στην μάχη (Ξενοφών, Ανάβασις).
Ο ναός υπέστη πολλές μετατροπές στις μεταγενέστερες της κλασσικής περιόδου εποχές, όπως η μετατροπή του σε παλαιοχριστιανική βασιλική με εκτενές πρωτοχριστιανικό νεκροταφείο (εμφανές και σήμερα) και κατά τον 17 αιώνα με την προσθήκη τρούλου, στην εκκλησία γνωστή ως η «Παναγιά στην Πέτρα».
Κατεδαφίστηκε το 1778 και τα υλικά του χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του τείχους των Αθηνών γύρω από την Ακρόπολη.
Η σπουδαιότητα του Ναού και η μεγάλη αρχαιολογική και ιστορική άξια για την πόλη των Αθηνών και τους μελετητές της αρχαιολογίας επισημαίνεται από επιφανείς Έλληνες και ξένους αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες από τον 18ο αιώνα μέχρι σήμερα με τεκμηριωμένα άρθρα, σχέδια και ανασκαφές.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Ο χώρος έχει χαρακτηρισθεί ως αρχαιολογικός από το 1960 με υπουργική απόφαση και τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο). Στην υπουργική απόφαση αναφέρεται επί λέξει «Χαρακτηρίζουμε ως αρχαιολογικό χώρο την περιοχή την περιλαμβανομένη από της πρώην γέφυρας του Σταδίου μέχρι της γέφυρας της Αγίας Φωτεινής και εις απόσταση 50 μέτρων εκατέρωθεν της κοίτης του Ιλισού».
Η πρώτη απόφαση απαλλοτρίωσης κηρύσσεται από το Κ.Α.Σ το 1964 όπου επιφανείς αρχαιολόγοι και άνθρωποι των γραμμάτων όπως ο Χ. Καρούζος, ο Λ. Πολίτης, ο Ι. Κόντης, ο Μ. Χατζηδάκης, ο Ν. Πλάτωνος, Χ. Μακαρόνας, μετά από αίτηση των ιδιοκτητών των ακίνητων για ανοικοδόμηση και μετά από 3 συνεδριάσεις όπου τεκμηριώνεται η ακριβής θέση του ναού αποφασίζουν την αναγκαστική απαλλοτρίωση του οικοδομικού τετράγωνου, την προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου διότι «… πρόκειται περί ενός των επιφανέστερων μνημείων των αρχαίων Αθηνών ακόμα και αν αποδεικνύεται τελικώς ότι δεν υπάρχουν λείψανα δια την σπουδαιότητα του ναού ο οποίος υπήρχε εις την θέσην» και τη διαμόρφωση του «σε αρχαιολογικό χώρο ελεύθερο και επισκέψιμο»
Από τότε μέχρι σήμερα το ΚΑΣ έχει πάρει επτά αποφάσεις απαλλοτρίωσης και παρόλα αυτά όχι μόνο δεν έχει γίνει απολύτως καμία προσπάθεια για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, αντιθέτως κινδυνεύει να οικοπεδοποιηθεί. Η ίδια η πολιτεία μεθοδεύει τον αποχαρακτηρισμό της περιοχής προς όφελος των ιδιωτών.
Σε μια από αυτές τις αποφάσεις (τον Ιούλιο του 2005), το ΚΑΣ, τάχθηκε υπέρ της πραγματοποίησης ανασκαφικής έρευνας, αφού καθαιρεθούν τα υπάρχοντα κτίσματα που υπήρχαν στο οικοδομικό τετράγωνο με τους εξής όρους:
1)Να δοθεί η γραπτή συναίνεση των φερόμενων ιδιοκτητών των εν λόγω ακινήτων για να γίνει η καθαίρεση των κτηρίων και η ανασκαφική έρευνα.
2)Η παραπάνω ενέργειες να καλυφθούν με δαπάνη του υπουργείου Πολιτισμού.
3)Η καθαίρεση των κτισμάτων και η ακολουθήσασα ανασκαφική έρευνα να διεξαχθούν από την αρμόδια Γ’ΕΠΚΑ παρουσία πολιτικού μηχανικού της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων μνημείων.
4)Να περισυλλεχθεί τυχόν αρχαίο υλικό εντοιχισμένο στα υπό καθαίρεση ακίνητα.
5)Αφού διεξαχθεί η ανασκαφική έρευνα το θέμα θα επανέλθει στο ΚΑΣ
Εν αντιθέσει, τον Οκτώβριο του 2006 διεξάγεται η πρώτη απόπειρα κατεδάφισης όλου του τετραγώνου χωρίς την ανάγκη άδειας από άλλους φορείς παρά μόνο την έγκριση των ιδιοκτητών όπως όριζε η υπουργική απόφαση. Λίγους μήνες πριν η Τεχνική Εταιρεία Κατασκευών ΑΡΣΥΝΟΗ είχε αγοράσει τμήμα του αρχαιολογικού χώρου με σκοπό τον αποχαρακτηρισμό και την εκμετάλλευση του.

Εντωμεταξύ αφού κατεδαφίστηκαν τα παρευρισκόμενα κτίσματα τα μπάζα που δημιουργήθηκαν απομακρυνόντουσαν από την περιοχή με φορτηγά κατά τη διάρκεια της νύχτας! Ανάμεσα σ αυτό το υλικό που απομακρύνθηκε υπήρχαν και αρχαιολογικοί ογκόλιθοι που αποτελούσαν δομικό υλικό του ναού της Αργοτερας.
Επισκεπτόμενοι την περιοχή οποιοσδήποτε μπορεί να παρατηρήσει ότι τα σύγχρονα υλικά, δηλαδή τα τσιμέντα και τα σίδερα από τα σύγχρονα κτίρια, έχουνε παραμείνει στο σημείο αυτό και έχουν σκεπάσει τη βάση του ναού. Ποια ήταν η σκοπιμότητα της ενέργειας αυτής;
Την απάντηση την δίνουν οι ίδιοι οι κρατικοί φορείς που προσπαθούν τώρα να αποδείξουν ότι αυτό το σημείο δεν έχει καμία αρχαιολογική αξία αφού δεν σώζεται αρχαίο υλικό!

Ενώ οι κρατικοί φορείς προσπαθούν να αποδείξουν ότι στο σημείο αυτό δεν υπάρχει τίποτα το «αξιόλογο» (εντωμεταξύ τμήμα της μαρμάρινης ζωφόρου του ναού, βρίσκεται σήμερα στα μουσεία του Βερολίνου και της Βενετίας)
τοπικοί σύλλογοι έχουν επανειλημμένα κάνει προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας , Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι διαμαρτύρονται για την κατάσταση εδώ και χρόνια. Ακόμα και ο Γενικός Πρόξενος του Λος Άντζελες ο κ. Δ. Ζεβελακης το 2004, επισήμανε με επιστολή του στον υφυπουργό Πολιτισμού την αρνητική εικόνα που παρουσιάζει ο αρχαιολογικός χώρος εν όψει τον ολυμπιακών αγώνων. Τον Φεβρουάριο του 2008 επτά Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες πραγματοποίησαν εικαστική εκδήλωση διαμαρτυρίας στο χώρο της Αργοτερας Αρτέμιδος κατασκευάζοντας επτά ραγισμένες καρδιές που συμβόλιζαν τις επτά αποφάσεις απαλλοτρίωσης που έλαβε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο από το 1964 μέχρι σήμερα...