Η Άρτεμις στο βωμό...

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ σελ.53 - 17/7/2005

Του ΣΠ. ΦΡΕΜΕΝΤΙΤΗ


Οι αρχαίοι Αθηναίοι με την κατασκευή του ιερού της Αγροτέρας Αρτέμιδος στο Μετς, που βρισκόταν πάνω στη σημερινή οδό Αρδηττού, τίμησαν τους νικητές του Μαραθώνα.

Οι Τούρκοι το 1778 το κατεδάφισαν για να χτίσουν με τις πέτρες του το τείχος της Αθήνας. Σήμερα, το υπουργείο Πολιτισμού επιχειρεί να σβήσει και το τελευταίο ίχνος του και να επιτρέψει την οικοδόμησή του!

Από το 1964, ακριβώς πριν από 41 χρόνια, επιφανείς αρχαιολόγοι της εποχής, μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, γνωμοδότησαν υπέρ της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης όλου του οικοδομικού τετραγώνου. «Πρόκειται περί ενός των επιφανέστερων μνημείων των αρχαίων Αθηνών ακόμα κι αν αποδεικνύεται τελικώς ότι δεν υπάρχουν λείψανα διά την σπουδαιότητα του ναού ο οποίος υπήρχε εις την θέσιν» υποστήριξαν οι αρχαιολόγοι Χ. Καρούζος, Λ. Πολίτης. Ι. Κόντης, Μ. Χατζηδάκης κ.ά. Πρότειναν μάλιστα από τότε να διαμορφωθεί «σε αρχαιολογικό χώρο ελεύθερο και επισκέψιμο».

Χρειάστηκε να γνωμοδότησει το ΚΑΣ άλλες επτά φορές και να περάσει η υπόθεση από 40 κύματα -και αντίστοιχα χρόνια- χωρίς να υπάρξει ούτε ένας πόντος εξέλιξης! Οσοι ασχολούνται με το θέμα μιλούν για οικονομικά συμφέροντα που μπλοκάρουν τις διαδικασίες και για περίεργες μεθοδεύσεις που φθάνουν έως και τις πολιτικές παρεμβάσεις...

**Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1993 κυριολεκτικά στο παραπέντε αποσύρθηκε από το Εθνικό Τυπογραφείο η διυπουργική απόφαση για την απαλλοτρίωση του χώρου, που υπέγραφε η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη. «Προφανώς συμφέροντα του τότε υπουργού Τουρισμού Δ. Λιβανού, του οποίου ο υιός Κοσμάς Λιβανός αγόρασε το 1990 ιδιοκτησία στον ήδη δεσμευμένο χώρο, συντέλεσαν στο να μη κηρυχθεί η απαλλοτρίωση και να γίνει αντ' αυτής η προαναφερόμενη ανασκαφή» καταγγέλλει σήμερα στο υπόμνημά της προς τον πρωθυπουργό (και υπουργό Πολιτισμού) Κ. Καραμανλή, η Επιτροπή κατοίκων για την προστασία του χώρου.


Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας συνεδρίασε για μία ακόμα φορά το ΚΑΣ με θέμα την αναπομπή για έγκριση ή μη της κατεδάφισης των υφιστάμενων κτισμάτων στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο και για τη διενέργεια ανασκαφής. Κατέληξαν ότι πρέπει να πραγματοποιήσουν πολύ σύντομα αυτοψία στο χώρο και μετά, αφού συσκεφθούν, να εκδώσουν τελική απόφαση. «Πρόσχημα για τη μεθόδευση της άδειας ανοικοδόμησης πάνω στα αρχαία ερείπια που έχτισε ο Καλλικράτης» την χαρακτήρισε ο αρχιτέκτονας Παντελής Νικολακόπουλος, από το Σύλλογο Αρχιτεκτόνων.

**«Δεν χρειάζεται άλλη ανασκαφή για να διαπιστωθεί η αρχαιολογική, μνημειακή και ιστορική αξία του ναού και της τοποθεσίας», είπε στην «Κ.Ε.» ο Ιωσήφ Ευφραιμίδης, αρχιτέκτονας, μέλος της Πρωτοβουλίας Κατοίκων του Μετς. «Δεν νοείται κάθε φορά που οι ιδιοκτήτες αιτούνται να οικοδομήσουν, επειδή το υπουργείο Πολιτισμού δεν προχωρεί στην απαλλοτρίωση, να επανεξετάζεται η τεκμηριωμένη σημαντικότητα του χώρου και να προτείνονται ανασκαφικές έρευνες σαν προϋπόθεση για μια εκ νέου απόφαση».

Και είναι χαρακτηριστικό ότι ο υπό απαλλοτρίωση χώρος αποτελείται μόνο από λίγα ερειπωμένα σπίτια, έτοιμα να καταρρεύσουν, που χτίστηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ακριβώς πάνω στα θεμέλια του ναού. Αυτό που είναι εμφανές είναι τμήμα βράχου και ένας αναλημματικός τοίχος (με λαξεύματα) επί της οδού Αρδηττού, ρωμαϊκοί τάφοι και ό,τι άλλο κάτω από τα χαλάσματα των σπιτιών.

Αρχαιολογική τοποθεσία

Στα μουσεία του Βερολίνου και της Βενετίας υπάρχουν αρχιτεκτονικά μέλη του ναού καθώς και σχέδια και μελέτες αρχιτεκτόνων και περιηγητών. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ιστορία του χώρου διδάσκεται από αρχαιολόγους και ιστορικούς στους φοιτητές αρχαιολογικών σχολών και κλασικών σπουδών στην Ελλάδα και το εξωτερικό!


**«Είναι λοιπόν το μόνο παραϊλίσιο ιερό που έχει διασωθεί στον Ν.Α. όχθη του Ιλισού και παραμένει μια αρχαιολογική και ιστορική τοποθεσία στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας που διατηρεί μέχρι σήμερα αλώβητη τη γεωγραφική μορφολογία της περιοχής», μας επισήμανε ο Ι. Ευφραιμίδης. «Αυτό το μνημείο θα καταστρέψουμε...;»

**«Το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων δεν έχει χρήματα για να προχωρήσει άνετα στην απαλλοτρίωση, αν και κανείς δεν αμφισβητεί την ιστορικότητα του χώρου, όμως πρέπει να εξετάσουμε το θέμα», είπε στη «Κ.Ε.» η Αικατερίνη Κυπαρίσση, διευθύντρια προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων του υπ. Πολιτισμού. Ηταν η εισηγήτρια στην τελευταία συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για να γίνει ανασκαφή στο χώρο και να διαπιστωθεί τι υπάρχει. Φαίνεται ότι το σενάριο που εξετάζεται είναι να διατηρηθεί ένα μικρό τμήμα του χώρου και ο υπόλοιπος να αποδοθεί στους ιδιοκτήτες για οικοδόμηση.

Ενα πάντως είναι σίγουρο. Αν οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν φωνή, θα μας κατηγορούσαν τουλάχιστον για ιεροσυλία και οι αρχαιολόγοι όλου του κόσμου για καταστροφείς της ιστορικής μνήμης και του αρχαίου πολιτισμού!