Καμιά υποχώρηση στην απαλλοτρίωση

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 27/4/2008

Η Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας συζητήθηκε από το ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) στις 16-17/1/1998. Μιλώντας στο Συμβούλιο, η Θεοδώρα Κόνσολα (αρχαιολόγος, σύμβουλος ομάδας μελέτης ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Ολυμπιείου) υποστήριξε τα ακόλουθα για τον ναό του Ιλισού:

«Δεν υπάρχει σήμερα τίποτα σχεδόν από τον ναό της Αγροτέρας Αρτέμιδος. Υπάρχει μόνο ένα τοιχάριο από το ανάλημμα του ανδήρου, πάνω στο οποίο είχε κατασκευαστεί ο ναός στα κλασικά χρόνια. Ο ναός, μετασκευασμένος σε χριστιανική εκκλησία, σωζόταν σε πολύ καλή κατάσταση μέχρι το 1778, όταν ο τότε Τούρκος διοικητής της Αθήνας, ο διαβόητος Χασεκής, το κατέστρεψε και ό,τι απέμεινε απ' αυτό καταστράφηκε αργότερα στα νεότερα χρόνια, από την κατασκευή της παλαιάς οδού Αρδηττού, από την κατασκευή δικτύων των κοινωφελών οργανισμών και από την κατασκευή επίσης των υπογείων στις οικίες που βρίσκονταν τώρα σε ερείπια εκεί κοντά».

Οπως, όμως, εξήγησε ο επικεφαλής της μελετητικής ομάδας, αρχιτέκτονας Γιώργος Προβελέγγιος, η απόφαση για την απαλλοτρίωση είναι οριστική:

«Ο χώρος αυτός όπου βρισκόταν ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδος έχει κηρυχθεί απαλλοτριωτέος. Οι πληροφορίες που μας έδωσαν οι αρχαιολόγοι είναι ότι δεν υπάρχει ίχνος, έχει ολοκληρωθεί η έρευνα και δεν υπάρχει ίχνος του ναού. Η πρότασή μας είναι παρ' όλα αυτά, ο χώρος που έχει κριθεί απαλλοτριωτέος να απαλλοτριωθεί. Να μην υπάρξει δηλαδή υποχώρηση επ' αυτού. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν κάποιοι τάφοι. Κατά τους αρχαιολόγους δεν είναι αξιόλογοι, αλλά ο χώρος αυτός μπορεί να υποδηλώσει τη θέση του ναού ο οποίος καταστράφηκε σχετικά πρόσφατα για διάφορους λόγους. Τώρα το ζητούμενο είναι, εφόσον η πρόταση αυτή γίνει δεκτή, τα κτίσματα αυτά τα παλιά, τα νεοκλασικά, θα ανακαινιστούν και θα αποδοθούν σε μια χρήση κοινή ή θα απομακρυνθούν και θα μείνει ένας ελεύθερος πράσινος χώρος που θα υποδηλώνει την ύπαρξη του ναού. [...] Γενικώς γι' αυτόν τον χώρο η πρότασή μας είναι να απαλλοτριωθεί και να υποδηλωθεί με κάποιο τρόπο η παλιά ύπαρξη του ναού της Αγροτέρας Αρτέμιδος».

Ο πρόεδρος του δ.σ. του ΤΑΠΑ, Ιωάννης Σαλαβάνος, αναρωτήθηκε: «Δεν μας είπατε πώς βλέπετε αυτόν τον χώρο να εντάσσεται στην υπόλοιπη αναμόρφωση».

Ο Γιώργος Προβελέγγιος εξήγησε τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι μελετητές:

«Ο χώρος στον οποίο αναφερθήκατε δεν είναι απαλλοτριωμένος, έχει κηρυχθεί απαλλοτριωτέος. Η μελέτη ξεκίνησε με άλλα δεδομένα όπως σας είπα και εξελίχθηκε διαφορετικά, διότι στο μεταξύ πληροφορηθήκαμε, ενώ προβλεπόταν στη σύμβασή μας η ένταξη του χώρου αυτού στην ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, στο μεταξύ οι αρχαιολόγοι μας υπέδειξαν ότι δεν υπάρχει ίχνος του ναού που βρισκόταν εκεί. Τώρα ο λόγος που δεν μπορώ να σας δώσω ευθεία απάντηση, η πρόταση η δικιά μας είναι ο χώρος να απαλλοτριωθεί και με κάποιο τρόπο να ενταχθεί στον ενιαίο αρχαιολογικό χώρο. Ο λόγος που δεν σας δίνω άμεση απάντηση είναι ο εξής: Θα κριθεί η ένταξη του χώρου αυτού στον γενικότερο χώρο από το αν θα εγκριθεί η καταβύθιση της Αρδηττού από την οδό Αναπαύσεως ή όχι».

Ο καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθήνας Β. Λαμπρινουδάκης ξεκαθάρισε την επιστημονική άποψη των αρχαιολόγων:

«Απλώς, κ. Προβελέγγιε, θα ήθελα να πω ότι ίχνη από το κλασικό οικοδόμημα υπάρχουν. Είναι οι πώροι του αναλήμματος, οι οποίοι είναι στη θέση τους και είναι λαξεύματα στον βράχο. Και, αν αυτά συνδυαστούν με τη σημασία που είχε ο ναός της Αρτέμιδος για την αρχαία αρχιτεκτονική, είναι πολύτιμα λείψανα».

Ο προϊστάμενος της ΔΙΠΚΑ του ΥΠΠΟ, Γιάννης Τζεδάκις, διαφώνησε με τον υποβιβασμό του ενός σκέλους της λεωφόρου Αρδηττού προκειμένου να επιτευχθεί ενοποίηση με τον αρχικό χώρο του Ιερού Ναού Αρτέμιδος Αγροτέρας, «δεδομένου ότι θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα στατικότητας στα παρακείμενα της οδού κτίρια». [...] «Για να βγει το belvedere στην Αγροτέρα πρέπει να υπάρχει μπροστά ένας αναλημματικός τοίχος τεράστιος, ο οποίος όμως δεν θα είναι στην Αγροτέρα. Θα είναι και στην πολυκατοικία του Παπαδόπουλου δίπλα, η οποία έγινε εν μια νυκτί».

Κανένας όμως δεν αμφισβήτησε ότι η Αγροτέρα περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της Ενοποίησης και ο χώρος πρέπει να απαλλοτριωθεί.