Πρώτα η απαλλοτρίωση και αμέσως η ανάδειξη

efsyn.gr - 7/2/2019

Συντάκτης: Βασιλική Τζεβελέκου
Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης των Αθηνών θα έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν τον ανοιχτό αρχαιολογικό χώρο στους πρόποδες του Αρδηττού, εκεί όπου κάποτε στεκόταν ο ιωνικός Ναός της Αρτέμιδος Αγροτέρας και με βάση τις ιστορικές πηγές κατοίκησαν οι πρώτοι Αθηναίοι πριν μετακινηθούν στην Ακρόπολη. Τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, αργά το βράδυ της Τρίτης, αποφάσισαν ομόφωνα την απαλλοτρίωση των ακινήτων επί των οδών Αρδηττού, Θωμοπούλου, Κούτουλα και Κεφάλου στο Μετς.

Παρότι είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος από το 1960 και παρότι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο από το 1964 γνωμοδοτεί -κάθε φορά που έρχεται το θέμα- την απαλλοτρίωση των οικοπέδων, το ζήτημα παραμένει σε εκκρεμότητα για περισσότερο από μισό αιώνα, με ευθύνες διαδοχικών πολιτικών ηγεσιών του υπουργείου Πολιτισμού.

Η πρόσφατη γνωμοδότηση περιλαμβάνει επίσης τους όρους περιορισμένης ανασκαφικής έρευνας καθώς έχουν υπάρξει νέα αρχαιολογικά δεδομένα, ανάδειξης των αρχαιοτήτων με ταχύτατες διαδικασίες, όπως και τη μελέτη της σύνδεσης του χώρου με το Ολυμπιείο και τα παριλίσια ιερά, κάτι που είναι εφικτό να συμβεί, όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, με τη δημιουργία πεζογέφυρας πάνω από την οδό Αρδηττού.

Την περασμένη εβδομάδα τα μέλη του ΚΑΣ πραγματοποίησαν αυτοψία στον χώρο και όπως είπε στην αρχή της συνεδρίασης η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη: «Το θέμα είναι από τις πιο μακροχρόνιες υποθέσεις στο ΚΑΣ κι αυτό δικαιολογείται από το γεγονός ότι πρόκειται για τμήμα των παριλίσιων ιερών, ενός πολύ σημαντικού χώρου για την ιστορία των Αθηνών, σε εξαιρετική θέση, που κατοπτεύει όλο τον αρχαιολογικό χώρο γύρω από το Ολυμπιείο, αλλά ταυτόχρονα και για έναν πολύ ταλαιπωρημένο χώρο από την οικοδόμηση στα νεότερα χρόνια».

Το υψηλό κόστος του ακινήτου (εμβαδού 1.390,70 τ.μ.) «φρέναρε» την απαλλοτρίωση τα προηγούμενα χρόνια, επιχείρημα που ωστόσο δεν πείθει επαρκώς καθώς υψηλά ποσά έχουν δοθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Σήμερα ανέρχεται στα 2.200.000 ευρώ για το ακίνητο που ανήκει σε έξι ιδιοκτήτες οι οποίοι βρίσκονται δέσμιοι των αποφάσεων που δεν υλοποιούνται.

Η εισήγηση της αρμόδιας Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ τάχθηκε υπέρ της απαλλοτρίωσης, σε αντίθεση με την εισήγηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, η οποία πρότεινε την υπό όρους δόμηση με παράλληλη ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

Η πρόταση ωστόσο δεν κρίθηκε εφικτή καθώς τα κατάλοιπα βρίσκονται διάσπαρτα στον χώρο και όπως ειπώθηκε η υπό όρους δόμηση θα καθιστούσε προβληματική την πρόσβαση του κοινού και κυρίως δεν θα συνέβαλλε ούτε στην προστασία ούτε στην ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Οπως έχει συμβεί σε άλλες περιπτώσεις, αρχαία κατάλοιπα κάτω από γυάλινες επιφάνειες μοιάζουν περισσότερο με ντεκόρ ανάμεσα σε ακριβά κτίσματα και ξενοδοχεία, παρά αναδεικνύονται τα ίδια και η ιστορικότητά τους.

Στη συνεδρίαση παρευρέθησαν εκπρόσωποι των ιδιοκτητών του οικοπέδου, που ζήτησαν «ξεκάθαρες λύσεις σε εύλογο χρονικό διάστημα ή με τους περιορισμούς ανάδειξης των ευρημάτων ή με την απαλλοτρίωση αφού βεβαιωθούμε ότι υπάρχουν πιστώσεις», είπαν χαρακτηριστικά. Για να λάβουν την απάντηση της γενικής γραμματέως και προεδρεύουσας του ΚΑΣ: «Σήμερα η διαδικασία των απαλλοτριώσεων προστατεύει εκείνους που έχουν μια πρώτη γνωμοδότηση από το Συμβούλιο».

Υπέρ της απαλλοτρίωσης με τον όρο της ανάδειξης τάχθηκαν οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων σημειώνοντας ότι «δεν χρειάζονται τεκμήρια για τη σημαντικότητα του χώρου. Δεν είναι τυχαία η θέση, γνωρίζουμε όλοι τον απόηχο» ενώ τόνισαν ότι «μπορεί να αναδειχθεί σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο στην καρδιά της Αθήνας».

Στην ίδια κατεύθυνση ήταν και οι τοποθετήσεις των εκπροσώπων των πρωτοβουλιών κατοίκων του Μετς «Παραλίσσιος» και «Αρδηττός» που όπως είπαν «είναι ευκαιρία να λυθεί μια υπόθεση 55 χρόνων. Ο ναός συνδέθηκε με τη νίκη των Αθηναίων στη Μάχη του Μαραθώνα και συζητάμε για το κόστος μπροστά στη σπουδαιότητα του μνημείου», ενώ χαρακτήρισαν «απαράδεκτη την εισήγηση για οποιαδήποτε δόμηση». Απαλλοτρίωση ζήτησαν και οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) αλλά και του Δήμου Αθηναίων.

Να θυμίσουμε ότι ο ιωνικός ναός του 5ου αι. χτίστηκε πιθανότατα από τον Καλλικράτη, αρχιτέκτονα του Ναού της Απτέρου Νίκης στην Ακρόπολη, με τον οποίο παρουσιάζει πολλές ομοιότητες. Βρίσκεται λίγα μέτρα από το Παναθηναϊκό Στάδιο, τη Βασιλική του Ιλισού, τον λόφο του Αρδηττού και της Αγρας και λεπτομέρειες γνωρίζουμε από τους περιηγητές Stuart και Revett που τον κατέγραψαν το 1851. Στα τέλη του 5ου αι. μ.Χ., μετατράπηκε στη χριστιανική εκκλησία Παναγία στην Πέτρα και κατεδαφίστηκε το 1778 µε διαταγή του βοεβόδα των Αθηνών, Χατζή Αλή Χασεκή.

Θέμα που ανέδειξε η «Εφ.Συν.»
Συντάκτης: Τάσος Σαραντής

Ενα μικρό λιθαράκι στη λήψη της ομόφωνης απόφασης του ΚΑΣ με την οποία έδωσε το «πράσινο φως» για την απαλλοτρίωση και την ανάδειξη του οικοπέδου όπου βρίσκεται ο ναός της Αρτέμιδος Αγροτέρας έβαλε η «Εφ.Συν.» με δύο εκτενή ρεπορτάζ.

Αναδεικνύοντας το θέμα στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας στις 17.8.2018 (βλ. «Θέλουν ξενοδοχείο πάνω στα αρχαία»), αποκάλυψε την εισήγηση της διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων (ΕΦΑ) Πόλης Αθηνών, με την οποία ζητούσε την υπό όρους δόμηση του οικοπέδου.

Και κατέδειξε τον κίνδυνο αφανισμού ενός ιστορικού τοπόσημου της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με την παράδοσή του στα χέρια κερδοσκόπων. Στη συνέχεια, και ενώ εκκρεμούσε η σχετική συνεδρίαση του ΚΑΣ προκειμένου να εγκρίνει ή να απορρίψει την προαναφερόμενη εισήγηση, αποκάλυψε τις παραλείψεις και τις παραβλέψεις που αυτή εμπεριείχε (βλ. «Πολλές παραλείψεις για την Αγροτέρα Αρτέμιδα», 24.12.2018), υποδεικνύοντας ακόμη και τις λύσεις που υπάρχουν για τη σωτηρία του χώρου.